Kendinizi normal çalışma saatlerinin dışında çalışırken, gecenin bir köründe gelen e-postaları kontrol eder ya da yanıtlarken buluyor musunuz? O zaman iş özel yaşam dengesini kurmakta zorlandığınızı ve bir dönem sonra aşırı stres ve tükenmişlik sendromu yaşamanızın olası olduğunu söyleyebiliriz.
Biliyoruz ki pandemi nedeni ile evden çalışmanın yaygınlaşması pek çok çalışan için çalışma saatlerinin uzaması anlamına geldi. Çünkü evler işyeri gibi algılanmaya başlandı, denge bozuldu ve çalışma saati kavramı kaygan bir zemine oturdu. Bunun doğal sonucu artan stres hatta tükenmişlik sendorumu. Ama iş yaşam dengesinde kaymaların olması, stres ve finalde tükenmişlik hissini sadece pandemiye bağlayamayız. Dolayısıyla daha genel bir çerçeveden bakmak istiyoruz.
Önce iş yaşam dengesinin ne anlama geldiğine kafa yoralım.
İş özel yaşam dengesi; kişinin işinden dolayı sahip olduğu sorumlulukları ile kendi özel hayatından kaynaklanan durumlar arasında bir denge kurabilmesidir. Denge denince akla genelde bir tahterevalli gelir. Yani iki kefenin eşit ağırlıkta olmasını bekleriz. Ama baktığımız boyut ikisine eşit zaman ayırıyor olma meselesi değildir. Yapılan çeşitli araştırmalar göstermiştir ki, yaptığımız iş mutluluk düzeyimizi ya da yaşam doyumumuzu etkiliyor. Öyleyse denge meselesini düşünürken yaptığımız işi ne kadar anlamlı bulduğumuzdan, her sabah kalkıp işe gitme nedenimize kadar geniş bir perspektiften bakmalıyız.
İyi bir iş-yaşam dengesi öncelikle kişisel hayatınıza odaklanmak, arkadaşlarla görüşmek, yalnız vakit geçirmek, zevk aldığınız şeyleri yapmak vb. için yeterli zaman ve enerjiye sahip olmanızı sağlayacaktır. Dolayısı ile daha az stres ve daha doyumlu bir yaşam.
İyi iş-yaşam dengesi ayrıca kariyer hayatınız için de gerekli ve önemlidir. Çünkü iş-yaşam dengesinden memnun olan çalışanların işte daha mutlu olmaları muhtemeldir, bu da performanslarının, üretkenliğin ve bağlılığın artmasıyla sonuçlanır.
İş yaşam dengesi;
1. Daha az stres
2. Daha sağlıklı bir ruh hali
3. Dengeli bir yaşam tarzı
4. Yaratıcılığın ve verimliliğin artması
5. Yüksek başarı düzeyi getirir.
Tahminlere göre iş stresi Amerika’da beşinci en büyük ölüm nedenidir. Ek olarak, Amerikalıların dörtte biri işlerini bir numaralı stres kaynağı olarak tanımlamaktadır. Bizim ülkemiz için yapılmış bir araştırmaya rastlayamadığım için ABD verilerini paylaşıyorum. Ama ülkemizde de beyaz yakalıların daha az stresli şehirlere göçme isteği, köylerde farklı yaşam tarzları kurma çabaları ya da kurumsal hayattan kurtulmak için kendi işlerini kurmak istemeleri oldukça yoğun bir stres yaşadıklarının sanırım bir kanıtı.
Mükemmel’ bir iş-yaşam dengesi olmadığını kabul edin
“İş-yaşam dengesi” ifadesini duyduğunuzda, muhtemelen işte son derece verimli bir gün geçirdiğinizi ve günün diğer yarısını arkadaşlarınızla ve ailenizle geçirmek için erken ayrıldığınızı hayal ediyorsunuz. Bu ideal gibi görünse de, her zaman mümkün değildir.
Mükemmel program için çabalamayın; gerçekçi olan için çabalayın. Bazı günler işinize daha fazla odaklanırken, diğer günlerde hobilerinizi sürdürmek veya sevdiklerinizle vakit geçirmek için daha fazla zamanınız ve enerjiniz olabilir. Denge her gün değil zamanla sağlanır. Bazen çocuklarınızın size ihtiyacı olabilir, bazen de iş için seyahat etmeniz gerekebilir,
Sevdiğiniz bir iş bulun
Bunun çok kolay olmadığını biliyorum. Hatta belki en zoru. En azından yapmaktan nefret ettiğiniz bir işiniz olmamasına çalışın. İşinizin her yönünü sevmek zorunda değilsiniz, ancak her sabah yataktan çıkmaktan korkmamanız için az da olsa sevdiğiniz bir iş olması için çaba gösterin.
Fişi Prizden Çekmekten Korkmayın.
Zaman zaman dış dünyayla bağları kesmekten korkmayın. Hemen her telefonda olduğunu tahmin ettiğim rahatsız etme modunu kullanmayı deneyin. Akıllı telefonunuzu bir kenara bırakın, dış dünyayla bağlantınızı koparın ve işten başka bir şey düşünmeye çalışın. Bir kitap okuyun, sevdiğiniz müzikleri dinleyin.
Yıllık İzinlerinizi İhmal Etmeyin
Yıllık izin kullanımına dair yasalar dahi olmasına rağmen, bütün bir yılı izin yapmadan geçiren, yıllık izin yükleri oldukça kabarık, hatta yıllık izinleri ücret olarak alan yüzlerce personel gördüm. Bu durum bazen yöneticiden bazen de çalışandan kaynaklanır. Nedense işler hep çok yoğundur ve kimse izne gidemez. Yönetici çalışanı göndermek istemez, çalışan geri döndüğünde karşılaşacağı iş yükünden korkar. Bazen de kişi izne çıkmayarak vazgeçilmez bir personel olduğunu kanıtlamaya çalışır. Ben olmazsam bu fabrikada işler durur mantığı. Ama tüm tecrübem göstermiştir ki kimse yeri doldurulmaz değildir. Yıllık izinlerinizi kullanmaktan çekinmeyin.
Ulaşılabilir Hedefler Belirleyin
Haftayı ve günü planlamak ve planlama yapmak için kendinize vakit ayırmak, kafanızın daha berrak olmasına yardımcı olacaktır. Bitirilmesi gereken işleri hedef haline getirdiğinizde kolaylıkla bulabileceğiniz herhangi bir zaman yönetimi ilkesini uygulayarak hedeflerinize ulaşmak zor olmayacaktır. Günün yoğun temposu içerisinde akıntıya kapılıp gittiğiniz günleri düşünün. Bitiremedikçe kafanızda büyüyen işler, bitmeyen işlerin yarattığı kaygı ve nihayetinde bir döngü haline gelen bu durumun içinden çıkmanın güçlüğü. O nedenle ulaşılabilir hedefler koymak ve yaptığınız işe odaklanmanızı sağlayacak verimli bir çalışma tekniği uygulamak oldukça kritik.
Kişisel yaşamınızda yapmak istediklerinizi illa yazılı hedefler haline getirmeniz gerekmeyebilir. Ama iş dışında size kalan zamanda ne yapmak istediğiniz az çok bilmek, üzerine kafa yormak o alanda da verimlilik getirecektir. Yoksa tüm bir hafta sonu ya da akşam kendinizi Netflix’te ne izlesem diye gezinirken bulabilirsiniz.
Kendinize ve Sevdiklerinize Zaman Ayırın
Son olarak kendinize ve sevdiklerinize zaman ayırın. Hiç bitmeyen bir zamanınız olmasa da, en azından ilişkileri sürdürebileceğiniz küçük alanlar bulmaya çalışın ve hoşunuza giden bir şeyle kendinizi şımartın.
Çalışma Saatlerinizi Belirleyin.
Aşırı çalışma, özellikle belirli endüstrilerde ve mesleklerde oldukça yaygındır. Ama eve gittiğiniz an genellikle iş günü biter. Fakat evden çalışma durumunda aynı şansa sahip değilsiniz. Masadan kanepeye veya mutfağa geçiş yapmış olsanız bile, bilgisayarınız muhtemelen sadece birkaç adım ötenizde olacaktır. Bu nedenle en etkili çözüm çalışma saatleri belirlemek, ekip arkadaşlarınızın ve yöneticinizin de bunlardan haberdar olduğundan emin olmaktır. Hatta mümkünse tüm ekibin uyduğu kurallar zinciri oluşturabilirsiniz. Herkes birbirinin çalışma ve dinlenme zamanını bilirse, o zamanlara duyacağı saygı da bir oranda artacaktır.
İş Sonrası İçin Planlar Yapın
Kendinizi yaptığınız işe kaptırıp, fazladan saatlerce çalışıyor musunuz? Öyleyse günün sonu için planlar yapmayı deneyin. Eğer yaptığınız iş kesinlikle o gün için bitirilmesi gereken bir iş değilse, iş sonrası planına sahip olmak sizi çalışma modundan eğlenme ve özel hayat moduna geçirecektir.
Uygun Molalar Verin
İşyerlerimizde tanımlanmış sosyalleşme alanları ve belirli bir düzen vardır. Kaçta yemek yenir, ne zaman çay kahve içilir az çok bellidir. Ama ev ortamında maalesef böyle kurallar ya da hatırlatıcılar bulamazsınız. Günün sonunda kendinizi öğle yemeği yememiş, hatta bir fincan kahve dahi içmemiş halde bulabilirsiniz. Kendinize bir zaman planı yapmanız oldukça faydalı olacaktır. Bu molalar sayesinde masanızdan uzaklaşmanız bir zaman kaybı değil, döndüğünüzde daha odaklanmış bir şekilde işinizi yapmanıza yardımcı olacak araçlardır.
Belirlenmiş Bir Çalışma Alanı Oluşturun
Evinizde ofisiniz olarak kabul edebileceğiniz bir alan oluşturun. Yalnızca çalışmak için ayrılmış bir yere sahip olmak, iş ve özel yaşam arasında ayrım yapmanıza ve denge kurmanıza kesinlikle yardımcı olacaktır. Salondaki koltuk ya da yatağınız sizin evdeki dinlenme alanlarınızdır. Bu alanları çalışmak için kullanmaktan kaçının.
İş İçin Giyinin
Evden çalışmanın en olumsuz etkilerinden biri bütün gün pijama ile gezmek olabilir. Ev kıyafetlerinden iş kıyafetlerine geçmek aslında zihinsel bir değişim yapmanıza yardımcı olur. Evde olmak bütün gün pijamalarla gezmek anlamına gelmemeli. Kalkıp takım elbise giymekten bahsetmiyorum ama fiziksel olarak kendinizi güne hazırlamanın sizi zihinsel olarak da hazırlayacağını görebilirsiniz. Ev ofisinize gerçek bir çalışma ortamı gibi davranın. İş gününüz bittiğinde, iş sorumluluklarınızın sonunu ve kişisel zamanınızın başlangıcını açıkça belirtmek için iş kıyafetinizi çıkarıp ev kıyafetinizi giymeniz zihinsel geçiş yapmanıza da yardımcı olacaktır.
Son olarak sizinle “İş Stresi Ölçeği”ni paylaşmak istiyorum. Bu test size işiniz nedeniyle ne kadar stres yaşadığınız ile ilgili bir fikir verecektir. Stresinizin yüksek olduğunu anlamak için bir teste çok ihtiyaç yok aslında. Ama yine de böyle bir test hislerinizi doğrulamada yardımcı olacaktır. Sonrasında geriye önlem almak kalıyor.
Aşağıda çalışma yaşamı ilgili bazı durumlar sıralanmıştır. Düşüncelerinizi belirtilen sayılar ve düzeyleri kullanarak belirtiniz.
1. HİÇBİR ZAMAN
2. ENDER OLARAK
3. BAZEN
4. SIK SIK
5. HEMEN HEMEN HER ZAMAN
1. Sorumluluklarınız yerine getirmek için yetkinizin olmadığını düşünür müsünüz?
2. İşinizin amacı ve sorumluluklarınız konusunda tereddütte düşer misiniz?
3. İşinizde gelişme ve ilerleme konusunda var olan olanaklardan şüphe eder misiniz?
4. Normal bir iş gününde bitemeyecek kadar ağır bir yükünüz olduğunu hisseder misiniz?
5. Çevrenizdeki insanların birbiriyle çatışan taleplerini karşılayamayacağınızı düşünür müsünüz?
6. İşinizin gerektirdiği eğitim ve yeterliliğe sahip olmadığınızı hisseder misiniz?
7. Yöneticileriniz iş başarınız ve performansınız konusundaki değerlendirmelerini bilir misiniz?
8. İşinizi yapmak için gereken bilgiye ulaşmakta güçlük çeker misiniz?
9. Tanıdığınız insanların hayatlarını etkileyecek kararlar konusunda endişe duyar mısınız?
10. İşte, çalışma arkadaşlarınız tarafından hoşlanılmadığınızı ve kabul edilmediğini hisseder misiniz?
11. Yöneticinizin sizi etkileyen kararları sizi sürece dahil etmeden aldığını hisseder misiniz?
12. Birlikte çalıştığınız kimselerin sizden beklentileri ve onları memnun edemiyor olma konusunda tereddütte düşer misiniz?
13. İş yükünüz çok olduğu için kalitesiz iş çıkardığınızı düşünür müsünüz?
14. Potansiyeliniz işinizin daha iyisini yapmaya uygun olsa da vasat yapmak zorunda kaldığınızı düşünür müsünüz?
15. İşinizin sosyal hayatınızı ve aile yaşamınız olumsuz etkilediğini düşünür müsünüz?
STRES PUANI HESAPLAMA
Puanlarınızı toplayın ve 15’e bölün. Elde edeceğiniz sayı sizin iş stresi puanınızdır .
Stres Puanı
1,0 – 1,3 B
1,4 – 1,9 C
2,0 – 2,5 D
2,6 – 3,1 E
3,2 – 3,4 F
3,5 – 4,0 A
A-Sağlığı ve verimliliği ciddi olarak tehdit eden ağır risk düzeyi
B-Kişiye önemli olduğunu hissettirmeyen, onun kapasitesini kullanmasına imkan vermeyen ve yeterli uyarım sağlayan, dolayısıyla can sıkıntısından ve önemsizlik duygusundan kaynaklanan stres düzeyi.
C-Uyarıcı yönleri olan , ancak hafif bir iş.Başarı güdüsü yüksek biri için sıkıcı, mücadeleci olmayan biri için uygun bir iş stresi düzeyi.
D– Sağlık ve verimlilik açısından en elverişli iş stresi düzeyi
E – Uyarıcılığı yüksek, sorumluluğu fazla ancak kişiye çekici gelen iş stresi düzeyi. Bazı yönleriyle kişiyi zorlayarak verimliliği artırırken, bazı yönleriyle de sağlığı tehdit edebilir.
F – Sorumluluk düzeyi yüksek , kişiyi zaman açısından zorlayan, dinlenmeye ve aile ilişkilerine imkan tanımayan, bu sebeple sağlık ve verimlilik için tehdit oluşturan stres düzeyi.
Uygun iş stresi düzeyi kişinin iyi akord edilmiş bir keman teli gibi ,uygun gerginlikte olmasına imkan veren stres düzeyidir. Ne gevşek tellerden iyi bir ses alınabilir, ne de çok gergin tellerden uyumlu bir ses çıkar. Kaynak: Baltaş, A- Baltaş Z Stres ve başa çıkma yolları
https://www.wix.com/blog/2020/04/work-life-balance-tips-home/
https://www.businessnewsdaily.com/5244-improve-work-life-balance-today.html
