8 Eylül 1999 öncesi sigorta girişi olan milyonlarca kişiye emeklilik hakkı veren yasa teklifi bugün Meclis’e sunuluyor.
Emeklilikte Yaşa Takılanlar (EYT) ile ilgili teklif, Plan ve Bütçe Komisyonu’nda görüşüldükten sonra Meclis Genel Kurulu’nda oylanarak yasalaşacak ve Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın imzasına sunulacak. Yürürlüğe girmesinin ardından da emeklilik başvuruları başlayacak.
Sabah gazetesinin haberine göre, Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK), emeklilik başvuru işlemlerinin hızlı ve hatasız tamamlanması için yoğun bir mesai yürütürken, EYT’liler için 10 kritik adım bulunuyor.
Başvurular şubat ayı itibariyle e-devlet üzerinden erişime açılacak, ilk emekli aylıkları da mart ayında yatırılacak.
İlk etapta emekli olacak 2 milyon 250 bin EYT’linin atması gereken 10 kritik adıma ilişkin süreç şöyle işleyecek:
Birinci adımda EYT durumunun öğrenilmesi gerekiyor. Bunun için 8 Eylül 1999 tarihinden önce sigorta kaydının bulunması, 5000 günlük prim ödemesinin tamamlanması, kadınlar için 20, erkekler için 25 yıl sigortalılık süresinin dolması zorunluluğu bulunuyor.
Bağ-Kur ve Emekli Sandığı’nda ise kadınlarda 7200 gün, erkeklerde 9 bin günün tamamlanmış olması gerekiyor. EYT’den emekli olup olunmayacağını çalışma hayatı iletişim merkezi ‘Alo 170’, il ve ilçe SGK müdürlükleri, SGK’nın ilgili birimlerinden öğrenmek mümkün.
EYT kapsamında hangi statüden emekli olunacağının doğru hesaplanması gerekiyor. Prim gün sayısı, sigorta bilgisi gibi bilgileri de e-devlet SGK Tescil ve Hizmet Dökümü/İşyeri Unvan Listesi sayfasından öğrenilebilir.
Hangi statüden (SSK, Bağ-Kur, Emekli Sandığı) emekli olacaksanız prim gününüz ve sigortalılık sürenizi tespit edin. Hangi statüden emekli olacağınızı son 2 bin 520 gün bildirilen prime göre emekli olunur. En çok hangi statüden priminiz varsa o statüden emekli olursunuz. Bağ-Kur ve SSK varsa son 1261 gün hangisi fazlaysa o statünün şartlarına göre emekli olunur.
Eksik olan prim günlerinizi borçlanarak tamamlayın. Doğum, askerlik, yurtdışı borçlanma gibi kanunda yazan haklarla eksik günler tamamlanabilir. Borçlanma hakkınız yoksa ya da borçlanma ile prim gününü dolduramıyorsanız, eksik günleri nasıl tamamlayacağınızı öğrenin ve eksik primlerinizi tamamlayın. Askerlik ve doğum borçlanması için başvuranlar için bir aylık ödeme süresi bulunuyor. Ne kadar prim gününüz eksikse o kadar borçlanma yapmanız yeterli olacaktır. Borçlanma tutarını ödeyip de emekli olamayanların cayma hakkı olup, bir defaya mahsus olarak paralarını iade alabilecekler.
Yasa çıktığında herhangi bir işte çalışmayanlar SGK’ya tahsis talebi için başvuracak. E-devlet üzerinden ya da tahsis talep formu doldurularak iadeli taahhütlü posta yoluyla başvurulabilir.
EYT kapsamında emekli olacakların öncelikle işten ayrılması gerekiyor. Bunun için SGK’dan “emeklilik hakkı” yazısı alması gerekiyor. Çalışanlar bu yazıyı işverene teslim edecek.
Çalışan SGK’dan emekli aylığına veya toptan ödemeye hak kazanacak şekilde ayrılıyorsa Kod-8 seçilir. İşveren bu kodla işten çıkış işlemini yapacak. Bu sürecin ardından emeklilik için başvuru gerçekleştirilebilecek.
İşten çıkış işlemi yapıldıktan sonra emeklilik için bağlı bulunulan il, ilçe Sosyal Güvenlik Kurumuna emeklilik başvurusu gerçekleştirilebilecek. Emeklilik başvurusu e-devlet ya da iadeli taahhütlü posta ile emeklilik tahsis talep formu doldurularak yapılabilir.
E-devlet girişinin ardından arama “gelir, aylık ödenek talep belgesinin verilmesi belgesi” tıklanacak. Ekrandaki “yeni başvuru” sekmesi işaretlenerek, tahsis talep türü olarak da “yaşlılık aylığı” seçilecek. SSK kapsamında aylık talep edecekler “4A SSK”, Bağ-Kur kapsamındakiler de “4B Bağ-Kur’u” seçecek. Ardından da altta yer alan “başvur” butonu tıklanacak.
Kimlik numarası, ad-soyad bilgileri, ikametgâh adresi ekrana otomatik geliyor. Maaş ödemesinin yapılacağı banka seçilerek açıklama kısmına bankanın talep edilen şubesi yazılacak. “Aylık alıyor mu?” sorusuna “evet ya da hayır” cevabı verilerek, “ileri” butonuna basılacak ve “başvur” butonuna basılarak SGK’ya gönderilecek.
Emeklilik başvuru formu örneği e-devlet ya da iş yerinin bağlı bulunduğu SGK il, ilçe müdürlüklerinden temin edilebilecek. Dilekçenizi elden ya da postayla da verebilirsiniz. Hak sahibinin yakınları da aynı şekilde yazılı başvurabilir. Dilekçeyi doldururken yaşlılık aylığının işaretlenmesi gerekiyor. Bağ-Kur’lular dilekçelerini dosyalarının bulunduğu yere, SSK’lılar da çalıştıkları yere dilekçe vererek emekli olmak istediğini beyan eder. Memurlar kurumları vasıtasıyla emeklilik işlemini yapıyor.
Her tam çalışma yılı için ödenen kıdem tazminatı tutarı, fesih tarihinden geçerli olan kıdem tazminatı tavanı (19 bin 982 lira) ile sınırlı olacak. Buradaki tek koşul aynı işverene bağlı olarak en az bir yıl çalışılması olup aynı işyerinde çalışmaya devam edenler için kıdemde iki seçenek söz konusu olabilir. Kıdem tazminatını alabilecekleri gibi, istifa tarihinde kıdemi almayıp aynı işyerinde çalışmaya devam ederek birkaç yıl sonra ayrılırken talep edilebilirler.
Çalışılan her tam yıl için 30 günlük brüt ücret tutarında kıdem tazminatı ödenir. Bir yıldan artan süreler de oranlanarak hesaplamaya ekleniyor. Çalışana ödenen ücretle beraber düzenli olarak sağlanan yol, yemek parası için ek ödemeler de hesaba katılır. Her tam çalışma yılı için verilen kıdem tazminatı sözleşmenin feshedildiği tarihteki kıdem tazminatı tavanı ile sınırlı bulunuyor. Kıdem hesabında çalışanın brüt ücreti dikkate alınır.
İşverenle emeklilik sonrasını konuşun. Emeklilikten sonra işe devam edeceklerin maaş başta olmak üzere çalışma koşullarına ilişkin emeklilik sonrasını netleştirmesi gerekiyor.
