Sarmal kelimesinin TDK sözlük anlamı, birbirini izleyen, helezoni, halisel, dolana dolana oluşmuş ve içinden çıkılmaz durum anlamına gelir.
Bireylerin ya da kurumların ya da geniş anlamda yaşamın birçok alanında karşılaştığımız ve çözümünde zorlanılan her konu için kullanılan bir terminolojidir.
Örneğin enflasyon-faiz sarmalını ele alalım; Bugün dünyada son aylarda, ama ülkemizde yıllardır çözülemeyen bu sarmal, özellikle ülkemizde benim diyen ekonomistlerin çözemediği bir durumdur…
Benim diyen ekonomistler sorunu çözmekte zorlanadursun, ben ekonomistim diye konuyu ele alanlar da hala tam olarak çözememektedir mevzuyu…
2001 büyük ekonomik krizinden hemen sonra yapılan İMF anlaşmaları ve BDDK gibi kurumsal düzenlemelerle belirli çıpalara tabi tutularak 2002 de %40-50 ler arası faiz , %30 civarı enflasyon oranları tutturulmuş, zaman içinde 2009 larda faiz %14, enflasyon %7 lere inerek makroekonomik düzelmeler sağlanmış, ancak mikroekonomik düzenlemeler hayata geçirilemediği ve 2001 çıpalarından vazgeçildiği için gelinen noktada (günümüzde) sarmal katlanarak ve yeni ve anlaşıl(a)mayan ekonomik politikalarlarla tekrar kendini göstermektedir.
Faiz mi enflasyondan, enflasyon mu faizden çıkar anlayamamışken son 2 aydır yeni bir terminolojiye mahkum edilerek hayat pahalılığı ile gündem meşgul olmakta ancak vatandaş yediği yumruğun farkında olsa da yumruğu kimden yediğini anlayamamaktadır. Kimi kaynaklara göre dış güçler sorumlu tutulmakta ve yetkililer, medya ve siyasi sohbetlerde muhalefetin çözüm önerisi olmaması nedeniyle sarmalın bir türlü çözülemediği söylenmektedir.
Yaklaşan ekonomik krizi öngören “dış güçler” kendi aksiyonlarını 6 ay öncesinden deklare ederken, ülkemizde ekonomi uzmanları ellerinden geldiğince seslerini duyurmak istiyorlar ancak NAS referansı nedeniyle pas geçilemeyen faiz indirimlerine ram oldular.
Pandemi etkisinin oluşturduğu talep artışı ve mikroçip yokluğu kaynaklı olduğu iddia edilen makroekonomik kriz ve faiz politikasının getirdiği çığ gibi enflasyon önce 6 aylık uyku sonra 2023 şubatına havale edilen vaatlerle soğutulmaya çalışılıyor ve 40 yıllık enflasyon-faiz sarmalı kabusumuz olmaya devam ediyor…
Enflasyon-faiz sarmalı domino etkisiyle ücret artışı-enflasyon sarmalına dönüşerek geleceğimizi de karartmaya yönelik tehdit oluşturuyor.
Çözüm ise evrensel ve ülkelere özgü ekonomik tedbirleri hayata geçirmek, Tarım sektörü başta olmak üzere enerji ve endüstriyel üretimi önceleyen politikalara sarılmak ve öngörülebilir olmak, demokrasi ve evrensel hukuki gerçeklere uygun davranmak ve şeffaflıktan geçmekte herkesin bildiği ama birçoğunun dillendiremediği gibi.
Aksi takdirde, enflasyon önden koşarken asgari ücretliye, çalışan ve emekliye verilen maaş artışlarının yapacağı etki yılbaşında yapılan artışlardan farklı bir etki oluşturmayacaktır sarmal üzerinde…
Yine de özellikle asgari ücrete yapılacak zammın toplumun büyük bir kesiminde biraz rahatlama oluşturacağını düşünüyorum son tahlilde..
Sarmalın tarım üreticisi, ücretli ve esnafta yaratacağı etkiden bahsederken bir nevi sazan sarmalı aktörü fırsatçılarsa karlarını katlayarak, döviz cinsinden gelirlerini artırarak ya da devlete olan borçlarını ödemeyerek ayrı bir “kahramanlık” gösteriyorlar…
Yaklaşan Kurban Bayramınızı kutluyor, iyi haftalar diliyorum.
Not: Hekimlere ve veya sağlıkçılara özlük haklarına yönelik henüz kanuni bir iyileştirme yapılmamıştır, konunun yönetmelikle Ağustos ayında ele alınacağı avuntusu sayın bakanımız tarafından 60 kişilik bir hekim grubuna söylendiği iddia edilmiştir. Tüm hekimler mevcut durumdan şikayetçi olmaya devam etmektedir.
